Six Degrees Of Meme Separation

Δεν είμαι σίγουρος πως να ονομάσω το θέμα με το οποίο ασχολείται αυτό το post. Ο τίτλος που έδωσα προσεγγίζει αυτό που έχω στο μυαλό μου, αν και ένας άλλος εξίσου καλός τίτλος θα μπορούσε να είναι το "Meme Serendipity". Παρόλο που γίνεται πολύ συζήτηση για τον ακριβή ορισμό ενός meme, πρέπει να ομολογήσω ότι η ερμηνεία της λέξης κατά Dawkins δεν αντιπροσωπεύει την έννοια που θέλω. Σε αυτό το κείμενο θα κάνω μια μικρή κατάχρηση του όρου και θα θεωρήσω ότι αναφέρεται στο σύνολο των ιδεών που αντιπροσωπεύουν τα ενδιαφέροντα ενός ανθρώπου.

Ας εξηγήσω λοιπόν τι σημαίνει ο τίτλος. Φανταστείτε ότι τα ενδιαφέροντά σας και γενικότερα το τι σας αρέσει σ' αυτή τη ζωή, καταλαμβάνουν το δικό τους εικονικό σύμπαν. Υπάρχουν περιπτώσεις που στοιχεία του σύμπαντος αυτού συνδέονται μεταξύ τους με τρόπους που δεν φαντάζεστε και δεν έχετε σχεδιάσει εκ των προτέρων. Είναι σαν κάποια παραλλαγή της θεωρίας των έξι βαθμών διαχωρισμού να έχει εφαρμογή σε συγκεκριμένα υποσύνολα των memes. Η τυχαία και κατά συνέπεια απρόσμενη ανακάλυψη αυτών ακριβώς των συνδέσεων με ξάφνιαζε πάντα ευχάριστα. Να ξεκαθαρίσω ότι η προσέγγιση μου δεν έχει σχέση με τίποτα το μεταφυσικό, το μοιρολατρικό ή το θεολογικό. Θα δώσω μερικά παραδείγματα για να δείξω τι ακριβώς εννοώ.

Είσαι 12-13 χρονών και το μόνο πράγμα που σου αρέσει στον κατά 4 χρόνια μεγαλύτερο αδερφό σου είναι ότι έχει φίλους που παίζουν σε συγκροτήματα με ονόματα όπως "Bloody Mary" και "Χαρντκο(υ)ράδες". Αναπόφευκτα η εφηβεία σου συνοδεύεται από μουσικά ακούσματα που από μόνος σου δεν θα είχες ανακαλύψει ποτέ. Όλα σε κασέτες φυσικά, στο πίσω μέρος των οποίων γράφεις κάθε φορά ιεροτελεστικά τα τραγούδια, χωρίς όμως να έχεις ιδέα ποια είναι τα μέλη των συγκροτημάτων που ακούς. Ανάμεσα στις αγαπημένες σου κασέτες και μία που γράφει "The Housemartins", με παράξενους τίτλους τραγουδιών όπως το "The People Who Grinned Themselves to Death". Αργότερα βλέπεις τον εαυτό σου να ζει όλους τους μεγάλους έρωτες συντροφιά με το δίσκο "0898" ενός άλλου συγκροτήματος, των "Beautiful South". Κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά, έρχεται μια περίοδος στη ζωή σου που σε βρίσκει να δουλεύεις νύχτες ολόκληρες σε ένα εργαστήριο, ολομόναχος μπροστά σε έναν υπολογιστή. Μόνη συντροφιά τα ηχεία σου, από τα οποία ακούγεται ξανά και ξανά το ίδιο ρεφρέν: "Fatboy Slim is fucking in heaven". Ενώ στην αρχή απορείς με το θράσος αυτού του βρετανού που τολμάει να κοκορεύεται για το τι (θα ήθελε να) κάνει εκεί ψηλά, θυμάσαι τα λόγια του Καζαντζάκη μέσω του Ζορμπά ("Κι αν ήταν κάθε άνθρωπος να διαλέει την Παράδεισό του στον ουρανό σύμφωνα με τα γούστα του - έτσι πρέπει! αυτό θα πει Παράδεισο! - ..."), αποκτάς ένα χαμόγελο μέχρι τα αυτιά, και επαναλαμβάνοντας "Qfwfq is fucking in heaven" γράφεις τον καλύτερο κώδικα της ζωής σου. Κάποια μέρα αποφασίζεις να βρεις πληροφορίες στο διαδίκτυο για τα αγαπημένα σου συγκροτήματα και ξαφνικά ξεδιπλώνεται μπροστά σου η μαγεία του meme serendipity. Ο Norman Cook (aka Fatboy Slim) έπαιζε μπάσο στους Housemartins, όπου τραγουδιστής ήταν ο Paul Heaton, ο ίδιος που δίνει φωνή και στους Beautiful South!

Όπως περιφέρεσαι για χρόνια στους δαιδαλώδεις διαδρόμους ενός πανεπιστημίου, υπάρχει κάτι που πάντοτε σου αποσπάει την προσοχή. Στο τέλος ενός διαδρόμου, έξω από την αίθουσα όπου τυχαίνει να παρακολουθείς αρκετά μαθήματα, βρίσκεται κρεμασμένη μια κορνίζα. Δεν περιέχει όμως κάποιον πίνακα ζωγραφικής αλλά το βιογραφικό ενός μαθηματικού. Έχεις περάσει πολλές φορές από μπροστά της αλλά ποτέ δεν μπήκες στον κόπο να διαβάσεις ολόκληρο το κείμενο. Σου έχει μείνει όμως το όνομα, Henri Poincaré, μάλλον επειδή δεν είσαι σίγουρος πως να το προφέρεις. Υποθέτεις ότι είναι απλώς άλλος ένας εκκεντρικός μαθηματικός, που όπως όλοι οι "πραγματικοί" μαθηματικοί, θα ξόδεψε (σαν άλλος θείος Πέτρος) όλη τη ζωή του κυνηγώντας τα φαντάσματα των πρώτων αριθμών. Αργά κάποιο απόγευμα, μη έχοντας να κάνεις κάτι καλύτερο, αποφασίζεις να διαβάσεις ολόκληρο το βιογραφικό. Τα περισσότερα σου φαίνονται μαθηματικές ασυναρτησίες και απομακρύνεσαι απογοητευμένος. Το ίδιο βράδυ, έχοντας ξεκοκκαλίσει όλα τα τσοντοπεριοδικά που υπάρχουν στο σπίτι, ανοίγεις για αλλαγή το βιβλίο εκλαϊκευμένης φυσικής που ποτέ δεν είχες χρόνο να διαβάσεις. Μετά από μερικές σελίδες συναντάς ένα όνομα που σου φαίνεται γνωστό. Henri Poincaré. Όπως διαπιστώνεις, ανάμεσα σε άλλα, έχει διατυπώσει μια "εικασία" στον τομέα της Τοπολογίας που παίζει σημαντικό ρόλο στην πιθανή γεωμετρία του σύμπαντος. Αφήστε που πρόλαβε να διατυπώσει μια μορφή της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας πριν τον Αϊνστάιν, άσχετα αν ο Αλβέρτος ήταν αυτός που πήρε όλη τη δόξα αργότερα.

Είσαι στο πανεπιστήμιο και μέσω ενός φίλου ανακαλύπτεις τους Orbital. Από όλα τα τραγούδια τους κολλάς σε ένα, το "The Box", που παίρνει τη θέση του στη λίστα με τα αγαπημένα σου. Καθόλου πρωτότυπο βέβαια. Κολλάς όμως και με το βίντεο του τραγουδιού και συγκεκριμένα με ένα αινιγματικό ον που περιφέρεται στην οθόνη φορώντας μπλε δερμάτινο "αεροπορικό" σκούφο. Δύο χρόνια αργότερα ακολουθείς τις σινεφίλ προτιμήσεις σου σε φεστιβάλ επί της Σταδίου και χωρίς να το πολυσκεφτείς επιλέγεις να δεις το παντελώς άγνωστο (σε σένα) "Orlando". Ενώ μετά το διάλειμμα προσπαθείς να μην ερωτευτείς θείο θηλυκό που έτυχε να καθίσει δίπλα σου και σου μιλάει λες και γνωρίζεστε χρόνια, έχεις ήδη ερωτευτεί την Tilda Swinton στην οθόνη. Αρκετά χρόνια αργότερα, και αφού ξαναβλέπεις τον έρωτά σου σε ταινία-έκπληξη με τίτλο "Possible Worlds" (για το οποίο μάλλον θα ανέβει ξεχωριστό post κάποια στιγμή), διαβάζεις τυχαία ένα βιογραφικό της το οποίο, εκτός από τις ταινίες που έχει κάνει, αναφέρει με μικρά γράμματα και μια λεπτομέρεια. Πρωταγωνίστησε και στο βίντεο του "The Box".

Θα μπορούσα να δώσω και άλλα πολλά (και με λίγη προσπάθεια ίσως καλύτερα) παραδείγματα αλλά καλύτερα το post να μη γίνει "σεντόνι". Τελικά δεν είναι και τίποτα το ιδιαίτερα φιλοσοφημένο, άσχετα αν προσπάθησα να του δώσω πιασάρικο όνομα :-).